Một giám đốc BlackBerry mới đây cho biết rằng công ty có thể sẽ chuyển hẳn sang Android trong thời gian tới và bỏ BB 10 để tập trung phát triển cho tốt. Đây là một quyết định có thể gây sốc cho nhiều người chơi BB trong suốt nhiều năm qua, nhưng nếu chúng ta nhìn vào thực trạng của BB hiện nay thì việc tập trung 100% nguồn lực cho Android là một nước đi rất khôn ngoan để công ty tiếp tục phát triển và còn trụ lại được trong ngành di động. Đặc biệt, nó cũng là một cách tốt để BlackBerry giữ chân và thu hút thêm các khách hàng doanh nghiệp.

BB10 - liệu có thành công?

BlackBerry 10 xuất hiện như là một hi vọng của BB nhằm lấy lại vị thế hàng đầu trong ngành smartphone mà công ty từng một thời lừng lẫy. Hệ điều hành mang theo nhiều lời hứa hẹn và hi vọng, tuy nhiên nó đã không hiện thực hóa được giấc mơ của BB. Có khá nhiều nguyên nhân, trong đó việc chậm ra mắt thiết bị, vấn đề định giá, hệ sinh thái ứng dụng là những lý do chính mà chúng ta có thể nghĩ đến. Chiếc BB Z10 là một cái điện thoại full-touch, còn Q10 là điện thoại lai giữa cảm ứng với bàn phím QWERTY. Trong đó, Q10 đánh chú ý vì nó sở hữu bàn phím - vốn là nét đặc trưng của BB, nhưng cả hai đều khó cạnh tranh với những chiếc smartphone khác ra mắt cùng thời điểm.

Tính dễ dùng cũng mà một vấn đề mà BB 10 gặp phải trong thời gian đầu, nó quá khó để có thể sử dụng một cách nhanh chóng, bạn sẽ cần kha khá thời gian làm quen với cách hoạt động của các thành phần hệ thống trước khi xài thuần thục. Với những người mới chuyển từ Android và iOS sang thì họ rất dễ nản và từ bỏ BB10 ngay từ những lần đầu tiếp xúc. Chính CEO John Chen cũng phải thừa nhận điều này.

Đến khi chiếc BlackBerry Passport ra mắt, đây mới thật sự là một chiếc BB10 cuốn hút và khác biệt hẳn so với tất cả những chiếc smartphone khác trên thị trường. Nó cũng mang trong mình phiên bản OS mới với những cải tiến cho dễ xài hơn, thân thiện hơn. Tuy nhiên, vấn đề của Passport là xài rất tốt, rất "đã", nhưng nó lại kén người dùng vì kích thước, ngoại hình cũng như cách tương tác với bàn phím còn mới lạ.

BlackBerry cũng từng thử sản phẩm tầm trung và giá rẻ, ví dụ như chiếc Z3 hay Leap, tuy nhiên tất cả đều không thể chống lại được cuộc đua giá rẻ của những hãng Android. Với mức giá ngang bằng, sản phẩm cũng ngang ngửa nhau, nhưng hệ sinh thái Android lại to bự hơn, lại thêm yếu tố về quảng cáo, truyền thông nữa thì BB rõ ràng không thể đánh lại.

Nói tóm lại, BB10 tính đến thời điểm hiện tại chưa cho thấy sự thành công lớn nào, ít nhất là về mặt doanh số. Bằng chứng rõ ràng nhất là thị phần của BB liên tục sụt giảm trong những năm gần đây và theo số liệu từ Gartner, tính đến quý 3 năm 2015, BlackBerry chỉ đang nắm thị phần nhỏ be 0,3% mà thôi. Đối thủ gần nhất là Windows Phone cũng còn được 1,7%.

BB10 không thành công, nhưng không có nghĩ là phần cứng của các máy này không tốt. Ngược lại, BlackBerry lại làm phần cứng khá ngon lành cho những chiếc máy này, và điều đáng chú ý đó là hầu hết những chiếc BlackBerry 10 xuất hiện đều có những nét riêng và độc đáo so với những cái máy Android và iOS khác đang bán ra ở cùng thời điểm. Mà không phải mới đây, ngay từ nhiều năm trước khi còn BB 5, BB 6 hay BB 7 thì những chiếc điện thoại của BlackBerry cũng rất độc đáo rồi.

Nói cách khác, những chiếc máy BlackBerry vẫn rất ấn tượng khi xét về mặt phần cứng và bỏ hệ điều hành sang một bên. Kinh nghiệm nhiều chục năm làm điện thoại của BlackBerry rõ ràng đã giúp rất nhiều cho hãng và truyền thống làm sản phẩm tốt vẫn còn duy trì cho đến tận ngày nay với BlackBerry Passport, Passport Silver Edition và gần nhất là BB Priv. Tất nhiên là bất kì thiết bị nào cũng có những nhược điểm của nó, nhưng nhìn tổng quan vẫn có thể được đánh giá là tốt.

Hệ sinh thái ứng dụng

Đây có lẽ là nhược điểm lớn nhất của BB10 tính đến thời điểm hiện tại, và Windows Phone cũng bị chung số phận như thế. Nhiều ứng dụng lớn thiếu bản cho BlackBerry, app Facebook, Facebook Messenger và những thứ cơ bản khác đều chạy không tốt như phiên bản cho Android và iOS. Với những nhu cầu cơ bản như thế mà BB còn chưa làm tốt được thì làm sao có thể kỳ vọng những thứ cao hơn.

Có thể bạn sẽ nói rằng người ta mua BB là để làm việc chứ ai lại đi xài Facebook, Messenger này nọ, mấy thứ đó chỉ cho người rảnh thời gian thôi. Tuy nhiên, bạn cũng nên biết rằng ngày nay những máy Android, iOS làm việc cũng tốt không thua gì so với BB10. Bạn muốn email? Bạn muốn xem hay chỉnh sửa văn bản? Bạn muốn quản lý file? Bạn muốn đồng bộ với các dịch vụ đám mây? Android và iOS làm được hết, tất cả những thứ đó với mức độ tốt và tiện tương đương hay thậm chí còn hơn so với BB nữa.

Bản thân BlackBerry cũng nhận thức được vấn đề này, thế nên họ mới tích hợp khả năng chạy ứng dụng Android vào cho BB10, và sau này là mang cả kho ứng dụng Amazon App Store vào luôn. Tuy nhiên, trải nghiệm chạy ứng dụng Android trên máy BB10 chưa bao giờ là hoàn hảo. Thường là bạn sẽ gặp vấn đề tương thích với các dịch vụ Google (do BB10 không có Google Services) nên app sẽ không chạy được. Nếu chạy được thì tính năng sẽ bị giới hạn.

Ngay cả với những ứng dụng không phụ thuộc vào Google Services thì cũng bị vấn đề về hiển thị (do nhiều máy BB xài màn hình vuông). Nghiêm trọng hơn hết là hiệu năng, mặc dù BB đã có nhiều cố gắng cải tiến bộ máy ảo Android của họ nhưng hiệu năng chạy app Android trên BB10 vẫn còn chưa tốt và chắc chắn là không thể nào bằng việc xài native trên một cái máy Android cả.

Vậy thì liệu BB có nên để người dùng tiếp tục phải chịu đựng tình trạng này hay không? App BB10 thì thiếu, chạy nhiều app Android để "chữa cháy" thì trải nghiệm kém, vậy thì chuyển quách sang Android có phải là hay hơn không?

Khi chuyển sang Android, BB sẽ ngay lập tức hưởng lợi được từ hệ sinh thái cả trăm nghìn ứng dụng đang có trên Play Store. Hãng sẽ không còn phải quá lo lắng về chuyện gây dựng hệ sinh thái lại từ đầu như những gì công ty đang làm với BB10, họ không còn phải "một mình chống mafia" nữa vì còn có Samsung, LG, HTC, Sony và hàng trăm công ty khác đang kinh doanh thiết bị Android. Và đừng quên Google! Sức hút của Play Store với lập trình viên thì có lẽ không cần phải bàn đến.

Một khía cạnh nữa cũng liên quan đến app, đó là hiện tại nhiều ứng dụng được phát triển riêng cho doanh nghiệp thường có bản cho Android, iOS chứ ít có app nào dành cho BB10. Những ứng dụng này thường không được đăng lên Play Store, chúng chỉ được side load từ bên ngoài vào hoặc yêu cầu phải cấu hình đặc biệt để trỏ về server công ty. Một vài ví dụ mà mình có thể đưa ra cho các bạn dễ hiểu, đó là app scan mã vạch cho nhân viên kho bãi, app khảo sát khách hàng, app ghi nhận đơn hàng của nhân viên kinh doanh, app theo dõi các thông số chính của tổ chức dành cho mấy sếp to, app báo cáo định kì của nhân viên quản lý...

Ngay cả việc phát triển app mà doanh nghiệp muốn cũng đơn giản hơn vì hiện tại nhiều công ty phần mềm giờ chỉ tập trung vào Android, iOS chứ không còn viết app cho BB. Giả sử nếu doanh nghiệp đang xài máy Android của Samsung mà giờ muốn đổi sang máy BlackBerry cũng dễ, vì chúng đều chạy Android như nhau. Còn nếu đang xài Android mà chuyển sang BB 10 (hoặc ngược lại) thì doanh nghiệp phải tốn hàng đống chi phí, thời gian để làm app, thử nghiệm, huấn luyện, bảo trì...

Hạ tầng dịch vụ của BlackBerry

Nếu như trước đây các dịch vụ và hạ tầng mạng - bảo mật của BlackBerry luôn đi kèm với hệ điều hành BB OS thì giờ đây mọi chuyện đã khác. Từ khoảng 2 năm về trước BlackBerry đã bắt đầu phát triển chúng thành đa nền tảng và hỗ trợ không chỉ máy BB mà còn Android, iOS, Windows Phone nữa nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng (một công ty hoàn toàn có thể trang bị nhiều loại smartphone khác nhau cho nhân viên thuộc các bộ phận khác nhau).

Ví dụ dễ thấy nhất là Mobile Device Management (MDM), công cụ do BB xây dựng để giúp các doanh nghiệp quản lý các thiết bị đã phát cho nhân viên. MDM hỗ trợ không chỉ hỗ trợ cho smartphone mà còn tablet, thiết bị đeo được, máy tính... và tất nhiên là nó tương thích nhiều nền tảng khác nhau, trải dài từ Android, iOS, Windows cho đến Linux. Tương tự, giải pháp Mobile Application Management (MAM) cũng tương thích nhiều nền tảng để hỗ trợ doanh nghiệp cài, phân loại, gỡ bỏ app từ xa trên máy của nhân viên một cách thuận tiện.

Chắc hẳn bạn có nhớ BBM. Đây không chỉ đơn giản là một ứng dụng chat cho vui mà nó còn được nhiều doanh nghiệp sử dụng như cách giao tiếp giữa nhân viên với nhau vì tính bảo mật và độ ổn định cao. BBM giờ đâu chỉ có trên BB10, nó có đủ trên Android và iOS rồi. Giải pháp bảo mật file khi chia sẻ BlackBerry WatchDox cũng không khác là mấy.

Và BlackBerry thậm chí còn hợp tác với Samsung để xây dựng Knox, một biện pháp tách riêng dữ liệu cá nhân và dữ liệu doanh nghiệp trên cùng một chiếc điện thoại. Knox đã được tích hợp trên rất nhiều smartphone và tablet Samsung kể từ khi nó ra mắt vào 3 năm trước, và về lý thuyết BlackBerry hoàn toàn có khả năng áp dụng công nghệ tương tự lên những sản phẩm Android của công ty.

Tóm lại, những dịch vụ và hạ tầng mà BlackBerry đang kinh doanh cho giới doanh nghiệp hầu như không còn bị bó buộc vào mỗi BB 10 nữa mà còn có thể áp dụng Android. Và đây sẽ là điểm mạnh giúp BB dễ dàng chuyển đổi sang 100% Android mà không tốn nhiều thời gian, chi phí xây dựng lại từ đầu các dịch vụ. Khách hàng của BB khi đổi sang Android cũng không phải mua lại các gói dịch vụ vốn có trị giá nhiều nghìn đến cả triệu đô mà họ đã bỏ ra trước đây.

Qua những phân tích nói trên, chúng ta có thể thấy rằng ở thời điểm này chuyện bỏ BB 10 và chuyển hết sang Android là điều hoàn toàn phù hợp với BlackBerry. Tất nhiên, công ty không thể một sớm một chiều đóng cửa và ngừng mọi hoạt động của BB 10 do nhiều doanh nghiệp và cơ quan chính phủ vẫn còn đang xài thiết bị này và BB sẽ phải hỗ trợ trong một thời gian nữa. Nhưng trong khoảng vài năm tới, hướng đi với Android vẫn là một điều mà BB cần làm để có thể tiếp tục phát triển hơn.